Imprimer cette page
vendredi, 18 février 2022 08:12

Haakakai no Katupa me Mohi – Légende de Katupa et Mohi – Hiva Oa

Te mataàe no Matafenua i te kēkē naòna òumati o Hiva Oa. Te mataàe no Matafenua i te kēkē naòna òumati o Hiva Oa.

Haakakai no Katupa me Mohi haakakaitia e Teaiki Tohetiaatua

I òmua, e noho aa nā ènata o Mohi me Natupa i Haamau. Ma hope mai, ua hee i Puamau. Ua tihe hoì i te ava hopena fenua. Maìmaì Mohi ia Puamau no īa, o Atuona no Natupa, ma òto o te haatahetina toto. Na te mea, me i vāvena o âua, teâ ènata o Mohi, mea kōìta pē. »

I tēnei, te ònotina o te motua me te kui, ua peàu te motua :

« Ia tihe mai ôùa i te òtinaìa Pito i ùna o Taakeha. »

I èià te pāiotina o te motua me te kui i te tihena òumati me te naòna òumati :

« O ai te tihena òumati ? » « O Matafenuatuataataa ».

« O ai te naòna òumati ? » « O Kiukiu me Papaoho. »

« E aha Kiukiu me Papaoho ? » « Te vehine a Matafenua. »

Na te kāìè o Naiki te paekē o te pohoètia o Matafenua me Kiukiu me Papaoho. I tēnei, noho aa Kiukiu me Papaoho, te noho tootahi, u mamaìki hoì te upoo o Matafenuatuataataa. Èka iho, èka iho, èka iho, ua ìmi te aumiti o Matafenua i te vehine a Kiukiu Papaoho. Te haatenatia, oiaa te taha i ùmaitia o te pāiotia o Nuku me Papane i te fenua o nā tama. Oia hoì hee atu te naòna òumati, tūèvatia e te òumati Kiukiu me Papaoho. Te tihetia o te òumati, te mamaìkitia o te upoo o Matafenuatuataataa i no he ùa a Poumaka i hikupa nei i te pō, pō keevō. Ua pao teâ.

Ua peàu te motua i nā tama e hee i Teheiani.

Me i èià, ua tiòhi nā tama :

« I hea e pao ai ? »

Ua taa te èo o te kui :

« Fiti òa, fiti òa to ôùa paavae. E mau ôùa i Teavanui, enā i Tapeata toitoi. »

Te tihetia o âua i Teavanui, ua tani te èo o te motua :

« I înei, o Mohi òe te tūèvatia òumati. »

« I înei, a feau to mata i te tihena òumati o Matafenuatuataataa o Natupa. »

I îaa te pāiotia o te motua me te kui i te fenua. I peàu ai te kui :

« E aha, e tu ù mou tama, umoì te tahetia toto. E tahetia moû ! »

I îaa, ua taki Mohi i to īa kahu tōua, ua taki Natupa i to īa kahu tōua. Ua peàu Mohi :

« O au te teina, o au te hua i Vevaunui. Ia fiti òe e Natupa i te tihena òumati, a too i te inoa o te naòna òumati, oia hoì o Puamaù, a àve i te tihena òumati. »

(O Puamau, e inoa o tītahi ôutu momo i tai. Tenā fenua o Puamau te kaùootia o te Hakatau o Atea).

 carte hivaoa tribus raimity rauzy

Te atafenua me te tau ati no Hiva Oa patuatatia e Raimity Rauzy

I tēnei, ua too Mohi i te Naiki, àve mai e apa i ùna o tītahi paepae i òto o te tai i tai atu o Vaipio, oiaa Naiki. O Vevaunui o Atuona te keîtina. Epō to Mohi hee, ua peàu Mohi :

« O Vevaunui o Atuona, o Atuona to ù ìi. O Atuona to ù tapavaù. »

Ua tihe Natupa i Puamau, ua ìte te pohoètia o Puamau. Atià à, e hua kōmoè te metaò o Natupa i te toena ènata âina. Enā te toena ènata âina e noho nei i Atuona, koè nui te hōupo e kākī e hee i Puamau.

Ua peàu Mohi :

« Te toena, e toena âina. I hea te toena âina ? »

Enā te kaina upoo o te Paahatai, e ùa upoo o te toena âina i tai atu o te tohua tekahina pōpō. I îaa te kaitina o Mohi i te upoo o Tehinaonaiki me Peikua, e mou haatepēiù.

Ua èka Mohi i Vevaunui, to īa tapavaù. I tītahi â, ua maìmaì īa e hee e ìmi i teâ manu e tirihati. Te huu mea hana i te paè kehu. I Raiatea teâ manu, aê he mea i taha kē. Epō to īa hee, ua ìmi īa e tahi toa mea èka, o Taupo.

« Pēhea te koàna o teâ manu ? »

Ua fiti to mua īa i Taakeha (ma te hope mai o te nohona o te Moorieve) i Tapeata i èià te tīaè e peàutia nei i tēnei e Tīaè Apatahi. I te heetia o Mohi, oiaa ta īa vaetukia i àve, o teâ tīaè. Ua hee īa no mua i Tahiti, aî tupu teâ tīaè i Orohena. Aê he tirihati i koàna. Me i èià to īa apa :

« O Tahiti òe, e tirihati òe ! »

Te inoa a te ènata e peàu nei i te Tahiti e Tirihati.

Ua hee Mohi i Raiatea. Atià à, ua koàna te huumanu. Oia ta īa vaetukia e tīaè Apatahi, ua koàna ta īa huu tirihati. Aê à Mohi i hua mai, na ta īa tautua i àve mai i hua huu tirihati io tātou. Ua èka Mohi i Raiatea, mate anatu, me te avai atu i Raiatea i to īa ati, e ìmi nei i tēnei tau â i to âtou huaa i te fenua ènata nei.

Atià à, no te tīaè, te puàhatia mai i Raiatea, mea māìta. Ua koàna mai e pua vai tavaìè. Aê vai roti hakaùa.

 

© Te Haè tuhuka èo ènana - Académie marquisienne - Ūaòa/février 2022

 

Propulsé par CComment