Haakakai no Tuua me i Honuau
haakakaitia e Christine Vaimaa

I nā pō òmua, o Honuau te inoa o tēnei kaavai. I tēnei ava, ua vavaò te ènata o Hanatevai. Nui oko te mataèinaa e noho nei i òto o tēnei kaavai.

I òto o teâ kaavai, e vai nei e tahi vehine, o Tuua te inoa. Ia tātā i te kāèu, mea kē anatu ta īa tātina. Aê kū te puaìna i te hakaòno i te kōnini o te ike ia tātā i te kāèu. Mea koa te matetia te vāhana a Tuua, e noho nei īa me ta īa moî, o Tepeiutahia te inoa. E tahi anaiho a īa moî. No to īa tāhia i tēnei moî i pahatia ai to īa inoa o Tepeiutahia.

Ua keî tēnei moî, aòè he hana i ìtetia no te mea na to īa kui e hana nei i ta īa hana. Aòè e ìte i te tātā i te kāèu, aòè e ìte i te tunu i te kaikai. I tītahi â, ua mate to īa kui.

I tītahi â, uēuē hua moî no to īa ìte koè i te tātā i te kāèu, no to īa ìte koè i te tunu i ta īa kaikai. I nā pō òmua, ia tihe te mate o te vehine, o īa nei te tootia no te hami, he kāèu. I tītahi â, ua tihe te mate o hua moî. No te ìte koè o īa i te tātā i te kāèu, pēhea ?...  Aòè to īa kui i hakako ia īa… Uēuē oko hua moî. Tēnei, enā òno hua kui i to īa uē me i Havaiki, i tēia â, i tēia â, no te hana i to īa kāèu.

No te oko o te èo aumiti o ta īa moî, i maakau ai te kui i te hua mai me i Havaiki i te aomāàma nei no te hana i to īa kāèu. U peàu te kui i te moî :

« Ua òno au i to òe èo me i Havaiki. Ua hua mai au no te tātā i to òe kāèu. Oinei à, a tiòhi òe i te ènata. Umoì âtou e ìte ia ù. Aòè o ù mata hakaùa. Ia ìte te ènata ia ù, e haametaù ».

Te tapa me te ike

 I te oìoì aè, ua haamata hua vehine i te tātā i te kāèu. Enā òno te mataèinaa i te kōnini o te tani. Ua kiiete te mataèinaa, mahaò i tēnei kōnini o te ike e tātā aa i te kāèu. Peàu te hoa :

« O Tuua teâ, ua hua mai me i Havaiki ».  

Peàu tītahi :

« Pēhea òa, ua mate ! A pei a fiti, a tiòhi ».

I tēnei, i te tihetia o âtou, o te moî tēnei e tātā nei. U peàu te poì :

« E, o òe oìna tēnei e tātā nei ! ». U haahua hua moî : « E, o au ».

« A tahi nei mātou a òno hakaùa i te tani kōnini o te ike me ta Tuua i no he keâ. Me i hea mai, ua mate ! »

I te oìoì aè, òno hakaùa hua tau vehine i te tani kōnini o te ike. Tihe atu âtou, o teâ moî te mea i te kaokao o te keâ. No te mea, ia ìte īa i te ènata, e peàu īa i te kui :

« A tuu mai i te ike na ù e tātā ; tēia, aê ìte te ènata ia òe ».

        Tītahi â, u kuhane koè hua moî. Ua tihe te tau vehine. Koè nui hua moî te hakaìte i te kui enā te tau vehine. I peàu ai te poì i hua moî :

« Mea hakanā à òe ia mātou, o Tuua tēnei e tātā nei i te ike… O to òe kui tēnei i hua mai nei me i Havaiki ».  Pēhea ? Eīa te kui i te kaokao.

        I peàu ai te kui i ùna o te moî :

« Mea pē òe, e tu ù moî ; u peàu au ia òe a tiòhi i te ènata, umoì te ènata ia ìte i tu ù mata, no te mea aê he mea tu ù mata hakaùa. Mēìa aê òe i hakaòno i tu ù teào, e hua au i Havaiki. Na òe e haaìi atu i te hana i to òe kāèu. Tēnei huatina o ù, aòè au e hua hakaùa mai. »

Tēia naòna o hua vehine, me he ona o te fee. Onatia atu i to he tuaivi, i to he papakeâ i uta, i to he vao o Honuau. Atii à te naòna o hua vehine. Te peàu, i nā pō òmua, ia mate te ènata, aòè e tomitia. E àvetia te tino i to he anakeâ, i to he pūovo keâ. Tēnei à, o Tuua, mea ona i to he vao. I hahitia ai e te mataèinaa o Honuau no Tuua :

« Honuau e, he kuhane, he kuhane,
He kuhane mana me i Havaiki ;
Tuua te makuihae, ua hae
Ta tātou koìna e !

Honuau e, he kuhane, he kuhane,
He kuhane mana me i Havaiki ;
Tuua te makuihae, ua hae
Ta tātou koìna e ».

© Te Haè tuhuka èo ènana - Académie marquisienne – Tūhua/juin 2021