Haakakai o te ati Pakeekee
haakakaitia e Tehaumate TETAHIOTUPA,
àamaha o te Faè tuhuna èo ènata.

« Tihetihe i te â, mauèe i te â

Peùa uta, peùa tai

Te tai too pī, te tai too pā :

Nā tai tenā te tai o to tātou tai tupuna

Huahua tapaèi.

Ua tihe òe, tihe noa

Ua taa òe, taa mai.

Kāòha nui tātou paotū

I te âveitina i tēnei â

Hui, hui, hui, huia ! »

Atii nei oti te tumuâkau kiitā a te ati Tupohe i kāmotutia e te ati Pakeekee ?

Àmaìtia e Mapuehua ia Hehetete me te toì no to īa keutia i ta īa vehine pootu oko. No èià tēnei tapatapa a Hehetete no to īa haametaù i te ìtetia i te toì a Mapuehua. Ua èe Hehetete ma no he ivi, tihe i no he ava me te tapatapa :

« Auàua to ù mata te ìte te toi a Mapuehua. Aua au e hua, aua au e hua. »

U pohuè Hehetete. Ua èka i èià me to īa tuaana o Temataautea. A èka nei âtou i Vaihoa, ma hope mai, ua feòfeò te ati Pakeekee. Ua maìmaì âtou e hua mai e tōua me te ati Tupohe ma no he vaa kohe. Te kaikai he mēià, kaùoo nui te kāhui mēià.

Te tihetia mai i Vaipuha, u haatau i nā vaa i uta, ua fiti nā tama haaâvei me nā kōkooūa. Aê te ati Tupohe i hanapē ia âua. Ua faì nā tupuna te mea, te hana a te ati Tupohe e tahu i to âtou faè i te ahi me te hanapē i te tau taha i èkatia e te ati Pakeekee me te tau ùamā.  Oia à aneiho te ùamā e vai nei, aòè i koàna i te ati Tupohe, o te ùamā ma àò o to âua faè.

E aha à, ua tuha i te mā na tēia na tēia, ua fiti tihe i Hanateio, i no he ivi, hee i tai u haanaunau.  Ua òno te mataèinaa o Hanateio i tēnei haanaunau, u peàu :

« À, ua tuna hakaùa te ati Pakeekee. Ua hina à ia tātou. »

I tōua ai, te ati Pakeekee me te ati Tupohe i Teavaitetana. E avai nei te toa, Vahaneouau, tūtia i no he fātaa. E tiòhi â i te tōua. E pohoè nei i vāvena o te ati Tupohe, e tahi ènata kikino, Oiputehee, no Fatu Iva teâ ènata, moèhutia ma i Tahuata. Ua tihe hua mākaka ma te tua o te toa Vahaneouau. U haaû i ta īa taa. U haanaunau :

« Ki, ki, ki, ki ; O au tēnei, Oiputehee ! »

Ua veò i ta īa taa. Ua puta i no he tua o te toa. Ia pao, ua èe. Mea à, aî mate Vahaneouau. Ua hiki te ati Tupohe. Ua àmaì te ati Pakeekee i te ati Tupohe. U koàna i te tau toa o te ati Pakeekee ia Vahaneouau. Ua too âtou ia īa, ua àve i uta o Hanateio. Ua tihe te tau toa o te ati Pakeekee i mua o Vahaneouau me te peàu :

« Na ù i veò ia òe. »

Ua peàu Vahaneouau :

« Aīa, a haanaunau mai ! »

Ua hee tēia toa, haanaunau, ua hee tēia toa haanaunau. Ua peàu Vahaneouau :

« Aòè ! »

Pao paotū te tau toa o te ati Pakeekee i te haanaunau. Aî ìtetia o ai te tau toa. Ua peàu anatu Vahaneouau :

« Aòè ! »

I keepao mai ai tītahi kaiū ènata me te peàu :

« I na ù i veò ia òe me te taa. »

U peàu atu nei Vahaneouau :

« Aīa, a haanaunau mai. Ki, ki, ki, ki…O au tēnei, Oiputehee. »

A tahi a peàu Vahaneouau :

« Na òe hoì i veò mai ia ù. Tēnei, e mate au, mea à, e tanu ôtou ia ù ma àò o tītahi èhi tupu. I èià au e mate ai ! »

Ua hiki te ati Tupohe. Àmaìtia e te ati Pakeekee tihe io tītahi vahi, he ùa. Pēhea òa ? Mau nui te ati Tupohe, aê ìte hakaùa pēhea.

I hee ai nā tama pipitau, peàu hoì e mou tama kokoa. Atii nei, ua hee e tahi e tū i to he ùa e tahi moetia ma ùna, pātaha. I koàna ai i te ati Tupohe i te hee i tītahi kēkē. Mea à, te ènata paona, aòè i hakaìte ua pao. Mei te ati Pakeekee pao anamai i tītahi kēkē. Too iho te ènata paona a te ati Pakeekee i te ùu, tā i hua mou tama pipitau, mate nui.

Àmaì anatu i te ati Tupohe tihe i Tekeho i èià i mua o tēnei âkau, e kiitā. Tēnei tumu âkau, e kiitā, e tumu âkau tēnei āpuu toitoitia e te ati Tupohe. No te mea, me i òto o teâ âkau, te kao a âtou e too no te kai i te kōèhi. Hua tumu âkau nei, kāmotutia e te ati Pakeekee. Te peàu hoì, hinatia atu teâ âkau i te kēkē me Taaoa. E tahi mana o teâ âkau, topa i òto o te èpo piàu i Taaoa. Te peàu, aê âtou e maimai e koàna tēnei âkau i te ati Pakeekee. Tītahi, aê âtou e maìmaì e koàna i te ati Pakeekee, no te mea, kaiteeteetia âtou. No èià, mea meitaì aè no âtou i te haamate ia âtou. I haanaunau ai te ati Tupohe :

« A pii te èhi, a moho, a niniti, a nanata. Tai hopuhopu e ! »

Keepao paotū i to he tai no te haamate.

© Te Haè tuhuka èo ènana - Académie marquisienne – Nāpeka/avril 2021