Haakakai no te ana Vaiomea – Légende de la grotte Vaiomea - Nuku Hiva

Haakakaiìa e Mateo MATUAITI

Tēnei ènana ia hee me i înei, ua kukumi i te ènana ; ia tihe i Aakapa, u peàu :

« A hano atu te înaì, enā ua mate. »

Ua hiti mai to Aakapa no te too i te ènana mate no te kave atu io âtou. Atii ananu… Ua òa ma hope iho, u peàu to Hatiheu :

« Mea mahaò teâ mea atii aa, kaò pu te ènana, aê ìteìa no te aha ? Pēhea à ? »

Eīa na tēnei ènana me i Hatiheu e kukumi nei. I tītahi â, ua tuku e tahi keèe i òto o tēnei kaavai ma òto o te tau matatoa, e hanaìa e tahi kaiìamau no te haaputuputu mai ia âtou no te tiòhi pēhea e kaò nei te ènana me io te kaavai. E vai nei e tahi toa aòè i keèeìa. I tēnei, u peàu te hoa :

« E vai nei e tahi aòè i keèeìa. »

U peàu tahipito :

« A vai ! E toa ua kooūa. A haahakaēa. »

I tēnei, ua òko tēnei toa, na te haha ènana i kave tekao ia īa.

I tītahi â, ua òko te mataèinaa no Hatiheu, e hee to Aakapa i te kaitaha, e kaikai kātahi, io tēnei kaavai o Vaiomea, i òto o tītahi mākā ana.

E ono toa i haaheiìa no te tōua atu. E tahi toa io he hope kōutu i te kēkē me Aakapa, e tahi i tēnei kēkē, e ùa no te ava i tēnei kēkē, e ùa no te ava i te kēkē me Aakapa.

Ua pī te tau ava e pohuè te ènana. Hei meitaì, i teâ â, pī meitaì te Aakapa io hua vahi, ua mau te tau vaanui i te tāmau. O nā toa i te hano e kukumi i teâ poì io teâ ana, e mou toa hou. E kaikai aa te ènana i òto o hua ana, i topa ai hua mou toa hou nei, aê o te mate. Kumiaìa, kumiaìa. E pohuè aa tahipito. Te tīheìa io te ava me tēnei toa o Hahana, o hua toa peàuìa he toa kooūa, ua haapohuè. I tēnei, ua ìte tītahi toa me i te kēkē kōutu i tēnei hana, e haapohuèìa nei e tēnei toa kooūa i te ènana no Aakapa. Ua pao ònaòna te mate o te ènana me i Aakapa, pohuè o nā ènana pu. Ua pekē tahipito i hua toa kooūa.

« Pēhea atu à, u peàu ôtou ua kooūa au, e aha ôtou i tuku ia ù e hana io tēnei ava. Ua hei ihoā te pohuè o to Aakapa, ua kooūa à au nei. »

Aê he èo o tahipito.

Te peàu io te ana i mate nei te ènana me i Aakapa, pūkiki te tai i te toto. E toù vaka o to Hatiheu i tomo i te ènana mate. Haììa mai io tēnei tohua i peàuìa nei o Naniuhi. Tāpapaìa io teâ vahi e hitu papa o te ènana. I èìà te tuhaìa i te ènana. Kai to Hatiheu paotū i te ènana, me he înaì puaka.

Ma hope iho, i heke ai te tāuà me i Hatiheu haatutuki me te tāuà no Aakapa io tēnei vaipuna i Aakapa o Puutepuna. I èià te ponaìa i te òuoho o teâ mou tāuà etià e hakaēa nui tēnei tōua, ia ìò âua e tuaana me te teina. Atii na, e pona i to âua òuoho, a tahi a kokoti. Ua ìò me he huaa.

Tukutuku te kaavai
o te papa ènana motua.

E taha i hea ?

E taha i te vai hakaoà (e vai kaukau),
hakaoà i te vai e hua,
e hua i to he maìki tapu
o te papa ènana motua
haatopa i te ao. Hui !

E ruu no te kāòha (Mateo)

Patu rii, patu tahi te ate i te menava.
E òomi ruu.
E kāòha oti au.
Kāòha patu rii.
Patu tahi te ate i te menava.
E òomi ruu.
E kāòha oti au.

 E Mateo e kāòha à (e taa te vehine)
Kāòha hakaùa.

Patu rii, patu tahi te ate i te menava.
E òomi ruu.

E kāòha oti au.

© Te Haè tuhuka èo ènana - Académie marquisienne – Âvea/novembre 2020